“AŞK OLMADAN TESPİH SANATI ÖĞRENİLMEZ”

Türkiye’nin ilk ve tek tespih ve doğal taşlar fuarı 22 Aralık Perşembe günü tüm kent protokolünün katılımı ile açıldı. Fuarda birçok tespih ustası ve koleksiyoner de stantları ile hazır bulundu. O stantlardan birisi de “Banazılı Bülent Mahlaslı Bülent Kömürkara’nın standıydı. Banazılı Bülent Usta ile tespih ustalığı, tespihin kültürel dönüşümü ve borulu imame sanatı üzerine keyifli bir söyleşi gerçekleştirdik.

İş’te Life Adana/ Hanifi Aktaş

Adana’da TÜYAP Fuar ve Kongre Merkezi’nde dün açılışı yapılan Adana Tespih ve Doğal Taşlar Fuarı ikinci gününde de yoğun ilgi gördü. Fuarda birçok koleksiyoner ve tespih ustası eserlerini sergilerken ziyaretçiler de birbirinden güzel tespihleri hem sahiplenme hem de ustalarından hikayelerini dinleme fırsatı yakaladı. Biz de İş’te Life Adana olarak o ustalardan birisine konuk olduk ve hem kendi hikayesini hem de tespihin serüvenini konuştuk.

Tespih Ustaları Mahlasları İle Tanınıyor

Konuğu olduğumuz Bülent Kömürkara ile tanışmamızda Banazılı Bülent Mahlasını kullanınca merak edip sordum. Mahlası tüm tespih ustaları mı kullanıyor yoksa sadece siz mi diye… Kara her tespih ustasının olmasa da çoğu ustanın mahlas kullandığını söylüyor. Banazı Malatya’da merkezi bir belde. Ustamız da orada yaşadığı için hem beldelerinin tanıtımına katkı sağlamak hem de halk ozanlarından, sözlü ve yazılı geleneğimizden gelen bir adeti yaşatmak istemiş.

“Her Usta Koleksiyonerdir”

Tespih sevdasının ne zaman ve nasıl başladığını sorduğum Banazılı Bülent bunun bir aşk yolculuğu olduğunu belirterek bu macerasını şöyle özetledi; “her usta bir koleksiyonerdir. Ben de bu işe tespih koleksiyonu ile başladım. Sonrasında ben de bu işi öğrenip yapmak istedim. Beş-Altı sene önce rahmetli Kenan Usta’mın (Kenan Alak)yanına giderek işi öğrendim. O rahmetli olana kadar da ondan öğrenmeye devam ettim. Yaklaşık on beş yirmi yıldır tespihle haşır neşirim. Şuan ben de bu sanatı birilerine öğretiyorum. Bir çırağım var. Sosyal medyaya da öğretici yayınlar yükleyerek bu sanatın görünürlüğünü artırıyorum bu kültürü gelecek nesillere aktarmak istiyorum.”

“Aşk Olmadan Tespih Sanatı Öğrenilmez”

Banazılı Bülent tespihe olan tutkusunu o kadar güzel anlattı ki dayanamayıp “peki her isteyen bu sanatı öğrenebilir mi ustam” diye sordum. Yanıtı şaşırtmayacak kadar güzel oldu elbette; “Her tespih ustasının söylediği şeyi söyleyeyim. Aşk olmadan bu sanatı öğrenemezsiniz. Bu işin temelinde aşk olması lazım. Tespihe aşkla bağlı olmanız lazım. Bu işin yalnızca materyal kısmına değil bu yönüne odaklanmak gerek.Ben tespihlerimle vedalaşırken, onları sahiplendirirken hüzünleniyorum. Evladım gitmiş gibi üzülüyorum her usta da tespihleri ile vedalaşırken hüzünlenir. Bizim için tespih yalnızca bir materyalden ibaret değildir.”

“Kenan Alak Usulü Borulu İmame’nin izinde…”

Fuarda çeşit çeşit taşlar ve rengarenk tespihler göz alıyor. Ben de merakla Banazılı Bülent’e hangi taşı kullandığını sordum. Fakat Bülent Usta taştan ziyade tespih yapış tekniği ile farklılaşmış. Kenan Alak usulü borulu imame işleme sanatını yaşattığını söylüyor. Borulu imame usulü ile farklı taşlardan hatta işlenebilir birçok farklı materyalden tespih yaptıklarını ifade ediyor.  Borulu imame sanatının önemini sorduğumda ise;

“Öz be öz kültürümüze ait olan tespih sanatı budur. Bizim topraklarımızda yetişmiş bir ustanın ellerinden çıkan ve dünyada ilk olma özelliğini taşıyan bir sanat bu çünkü. Baştan sona Türk kültürünün bir yansımasıdır borulu imame sanatı. Bu vesile ile Kültür ve Sanat Bakanlığı araştırma ve geliştirme dairesi Unutulmaya Yüz Tutmuş Meslekler Dairesi komisyon üyelerine de sesleniyorum. Gerçek Türk tespih sanatı borulu imame sanatıdır. Bizim öz be öz kültürümüzdür. Bu topraklardan çıkan kendi değerimizin icat etmiş olduğu bir üründür. Gerçek, bize ait olan sanat gümüşlü imame sanatıdır.”

“Bir Tespihe Baktığımızda Onun Hangi Ustadan Çıktığını Anlarız”

Borulu imamenin tekniği gözümde canlanmayınca ustama sordum… Nedir Usta bu teknik, kısaca bahseder misin dediğimde iki cümle ile anlattı Banazılı Bülent Usta; “Borulu İmame, tespihlerimizin imame kısmındaki gümüşleri genelde 3 mm çapında olan borularımıza yerleştirip işlediğimiz bir yöntem. Teknik açıdan yalnızca büyük tespihlerde kullanabiliyoruz.”

Türk dünyasına özgü tespih yapımlarından bahsetmişken ustaya sordum; “ustam bir tespihe baktığında o tespihin hangi ülkeden, kültürden olduğunu anlar mısın” dedim. Aldığım cevap hem şaşırtıcı hem de gurur verici oldu: “Bırakın Türk tespihinin diğer ülkelerde yapılan tespihlerden ayırt edilmesini, ülke içinde hangi tespihin hangi ustadan çıktığını da ayırt edebiliriz. Her ustanın kendine has bir tavrı bir dokunuşu vardır çünkü…”

“Tespih Sallanmaz, Çekilir”

Sohbetimizin bir yerinde tespih algısının değişiminden sitemle bahsederken bulduk kendimizi.  Bir dönem tespih denildiğinde akla sokak kabadayılarının, mahpushane ağalarının ve serserilerin gelmesi herkes gibi Banazılı Bülent’i de üzüyor elbette. Ama bu algının yavaştan tersine döndüğü de sevindirici… Tespihin zihnimizdeki algısının değişimini ve gerçek rolünü sorduğum Bülent Usta bakın ne diyor;“Tespih bir zikir aracıdır. Gerek Hristiyanlıkta gerek Müslümanlıkta gerekse diğer semavi dinlerde tespih bir zikir aracıdır. 1500’lü yıllardan itibaren bizim kültürümüze giren bir obje tespih. Ne kadar değerli, ne kadar güzel bir tespihle zikir çekersem Allah’ın o kadar hoşuna gider anlayışıyla tespih sanatı temel gelişim motivasyonunu yakalamıştır. Fakat sonradan bu olgu biraz bozuldu. Tespih sanki sadece cezaevinde çekilen, ya da mahallenin kabadayılarının çektiği bir obje olarak gösterildi. Halbuki tespih efendiliğin, sabrın ve olgunluğun sembolüdür. Hepsinden öte bir zikir aracıdır. Tespihe böyle bakmamız lazım. Bir de ustaya saygı yönü var. Usta o tespihe kendi aşkını, kendi zikrini kendi sanatını işlemiştir. O emeğe ve o inanca da saygı göstermek gerek. Tüm bunları düşündüğümüzde tekrar hatırlatmakta fayda var ‘Tespih sallanmaz çekilir’”

Son olarak fuara gösterilen ilgiden memnun olduğunu belirten Banazılı Bülent Usta, fuarda emeği geçen herkese teşekkür ettiğini ifade etti.

Hafta sonu da açık olacak olan  tespih ve doğal taşlar fuarında, Banazılı Bülent Usta ve diğer tüm tespih ustaları ziyaretçilerini TÜYAP Fuar alanına bekliyor.

İş’te Life Adana/ Hanifi Aktaş